Yanık

Yanık

Eğer kaza sonucu bir yanık durumuna maruz kaldıysanız ilk yapmanız gereken şey yanık oluşan bölgeyi soğutmaktır. Yanık alanı geniş ve derinse acil servise gidip bir doktordan profesyonel yardım almak önemlidir.  Çünkü yanık dereceleri açısından eğer ikinci veya üstü derecelerde yanıklar profesyonel yardımlar ve iyi bakımlar olmazsa yanık izi bırakabilir. Hatta bazı organlarınız yanık sonrası iyileştikten sonra örneğin el, ayak dirsekler gibi bölgeleri yanık sonucu kullama zorlukları ile karşılaşabilirsiniz. Yanıklara eğer derinlerse doktor gözetimi şarttır. Bu yazıda size yanık nedir yanık dereceleri, ilk müdahale yanık acısına ne iyi gelir, yanık kremi, iyi gelen bitkiler, bitkisel yanık tedavisi, ile yanık izi kalmaması için yapmanız gerekenler konularında bilgiler vereceğim.


Yanık Nedir

Yanık nedir sorusuna verilecek en iyi cevap, cildimizde yüksek ısı veya başka maddeler aracılığıyla oluşan doku hasarlarıdır. Isı, kimyasal maddeler, radyasyon, sürtünme gibi durumlarda oluşan cilt deformasyonuna yanık denir. Cildimiz bizi dış etkilerden koruyan en büyük giysimizdir. Dış tabakada ölü hücrelerden oluşan epidermis, onun altında canlı hücrelerin ve bağ dokuların olduğu dermis ve en altta cildimizi kas ve kemiklerden ayıran yağ hücrelerinin olduğu hipodermis tabakası olmak üzere üç tabaka (katmandan) oluşur. İşte cildimize dışarıdan gelen yakıcı etki sonucu bu tabakalarda oluşan hasarlar yanıklar olarak tarif edilir.


Yanık Türleri

Yaşanan her dört yanıktan üçü yani yaklaşık %75'i sıcak sıvılarla haşlanma sonucu oluşur. İnsan derisi 40 derece üzerinde yanmaya başlar, özellikle 60 derecenin üzerinde doku hasarları başlar ve yanıklar meydana gelir.

Yanıklar derinliğinde göre dörde ayrılırlar. Yanıklar derideki hasarın derinliğine göre derecelendirilir. Cildimizde oluşan yanık dereceleri şunlardır.

Birinci Derece Yanık: Sadece üst deri tabakası epidermiste oluşur.
İkinci Derece Yanık: Üst deri ve onun altındaki deri tabakası olan dermiste kısmi yanık oluşur.
Üçüncü Derece Yanık: Derinin yandığı ve üçüncü tabaka hipotermise ulaşan yanıklardır.
Dördüncü Derece Yanık: Deri tabakaları hariç kas ve kemiklere ulaşan yanıklardır
Birinci derece yanıklar tıbbi müdahaleye çok gerek duyulmayan yanıklardır. İkinci derece yanıklar eğer el ve ayak gibi eklemlerde oluşursa veya çok geniş yüzeylerde oluşursa tıbbı müdahale gerektirirler, onun harici ufak alanlarda tıbbi müdahale gerektirmez. Üçüncü ve dördüncü derece yanıklarda kesinlikle tıbbi müdahale şarttır.


Yanık Nedenleri


Yanıklar onu oluşturan nedenlere göre ayrılırlar. Yanığa neden olan ısının kaynağı, maddenin türüne göre yanık nedenleri belirlenir. Yanık nedenleri yanık derinliğini, genişliğini ve derecesini belirler. En sık yaşanan yanıklar şunlardır;


Güneş Yanığı
Sıcak Su Yanığı
Çay Yanığı
El Yanığı
Ütü Yanığı
Elektirik Çarpması
Kimyasal Yanıklar
Lazer Yanığı
Deniz Yanığı
Süt Yanığı
Sigara Yanığı
Nedenlerdende anlaşılacağı üzere yanıklar başımıza hep kaza sonucu gelirler. Peki bir yanık halinde ilk olarak ne yapılmalıdır.


Yanığa İlk Müdahale

Yanık için yapılacak ilk müdahale ve yapılacak ilk yardım çalışması şunlardır.
Birinci olarak yanık oluşturan ısı veya diğer kaynakla yanan kişinin teması kesilmelidir. Eğer yanık elbiselere dökülen sıcak su veya başka bir şeyse direkt elbiseler çıkarılmalıdır.
Yanığa yapılacak ikinci müdahale yanığı soğutmaktır. Yanık oluşan bölgeyi soğuk suyla yıkamalı, eğer durum müsaitse bir bez parçası veya poşete sarılacak buz yanıkta beş dakika bekletilip kompres yapılmalıdır.
Yanık soğutulurken dikkat edilmesi gereken şeyler, yanığın nedeni ve yanık alanının büyüklüğüdür. Eğer kimyasal maddeler ile oluşan bir yanık varsa, yanık bölgesi silinerek üflenerek veya fırçalanarak kimyasal maddelerin fazlası deriden alınmalı ve suyla yıkamaya bu aşamada geçilmelidir. Çünkü bazı kimyasal maddeler suyla ısı üretebilir böylece yanık şiddetlenebilir. Bir diğer önemli işse, yanık çok geniş bir alandaysa hastaya ani soğuk verilmemeli hipotermi oluşması önlenmelidir.
Yanığa ilk müdahale yapıldıktan sonra yanığın derecesine göre tıbbi yardım alınmalıdır. Eğer yanık birinci derece ve çok yaygın alanda değilse, tıbbi müdahaleye gerek yoktur. Birinci derece yanıklarda genellikle su toplaması ve şiddetli yanık acısı gözlemlenmez. Yanık olan alanda su toplaması ve şiddetli acı, ağrı ve sızlama varsa bu yanık ikinci derece yanıktır. Alan çok büyükse veya yüz, eller, ayaklar, gibi eklem yerlerindeyse, soğutma işleminden sonra hastanın yanık olan alanı kalp seviyesinden yukarı tutularak hastaneye gidilmelidir. Yanık alanı büyükse direkt ambulans aranarak tıbbi yardım istenmelidir. Üçüncü ve dördüncü derece yanıklarda yanık alanda deri iyice belirgin hatta kas kemikler görünür. Bu yanıklarda ilk müdahale ardından ufak yanıklarsa yanık alan kalp seviyesinden yüksekte tutulup acile gidilmeli. Yanık çok büyük bir alandaysa ambulansla acil servisten yardım istenmeli, yardım istenirken yanık durumunun oluştuğu anlatılarak buna uygun donanımlı bir ambulans tedariki sağlanmalıdır.

Yanığa ilk müdahale yapıldıktan sonra şiddetli yanıklar için doktordan yardım alınmadan başka bir uygulama yapılmamalı. Yanığa krem sürülmemeli, hastaya ağrı kesici verilmemelidir.


Hafif Yanıklar

Gün içinde Başımıza gelen şiddetli olmayan yanık durumlarında, yanığa neden olan cisimle temasımızı kestikten sonra alan çok büyük değilse ve eklem yerlerinde yanık yoksa, yanık soğutulmalı, buz torbası ile kompres yapılmalıdır. Eğer yarım saat içinde ciltte su toplaması yoksa veya çok azsa birinci derece bir yanık demektir. Genelde bir hafta içinde geçecektir. Bu tarz yanıklarda yanık acısını dindirmek için, ağrı kesici alınabilir, varsa anestol, emla, gibi topikal ağrı kesici kremler sürülebilir.

Ayrıca evde bulunacak, fito, hametan, madecassol gibi kremler yanığa sabah akşam uygulanabilir. Hafif yanıklarda, yanık soğutulduktan, buz kompresi yapıldıktan sonra yanığın üzerine yumurta akı sürmek oldukça faydalıdır.


Ağır Yanıklar

Eğer yanık derin ve geniş bölgedeyse buna ağır yanık denir. Bu tarz yanıklara soğutmadan sonra direkt hastaneye gitmek en önemli şeydir. Çünkü ağır yanık vakalarında yanığın iyileşmesi geç olabilir, kişide doku kaybı, hareketli eklemlerde hareket kaybı ve yanık izleri oluşabilir. O yüzden geniş alanlarda ve özellikle el yanıkları gibi eklem yerlerinde su toplaması ve aşırı ağrı sancı olan yanıklarda en yakın hastanenin acil servisine gitmek oldukça önemlidir. İleri derece yanıklarda gerekli ilaçları ve bakımları doktorunuz yapacaktır.

kaynak: http://www.sagligim.org/2017/08/yanik.html

Sosyal medya :

Facebook : https://www.facebook.com/cilthastaligi/

Google + : https://plus.google.com/101249169258134621055